Op 30 november 2012 mocht ik als dagvoorzitter het Najaarscongres van Waternetwerk afsluiten. Het was zo’n dag vol mooie inzichten en uitgesproken goede bedoelingen: “we moeten de uitdagingen , waar we voor staan, samen oplossen!” Ik heb daar gezegd, dat ik proef dat ieder mens wil samenwerken, maar dat we het in de praktijk lastig vinden om het werkelijk te doen. Ik vroeg het aan de zaal: Wie wil er niet samenwerken? En natuurlijk stak niemand zijn vinger op. Iedereen wil samenwerken!

De weg naar eenheidservaring

Samen werken roept een goed gevoel op: samenwerken is gedrag dat goed is, gewenst is. Enkele weken later, tijdens een gesprek met Michael Dawkins, viel er bij mij een kwartje: Wat willen we nu eigenlijk echt bereiken met samenwerken? Ik kwam op dit antwoord: Als mens willen we heel zijn, een eenheidservaring beleven en dus trekken mensen om ons heen ons aan om dat te kunnen bereiken! We voelen dat de verwachting om samen te zijn prettig is, vertrouwd is, meer oplevert dan wie of wat we zelf zijn, ons kansen biedt of een vertrouwd gevoel kan geven. En als samen zijn prettig is dan willen we er ook aan werken om samen te zijn. Ik denk dat mensen van nature een sterke intentie hebben om samen te werken om dit gevoel van samenzijn (één zijn) te willen ervaren. Maar we weten allemaal dat dit gevoel niet vanzelfsprekend is. We weten dat op de weg van samenwerking valkuilen liggen en dat we onze neus stoten. Verwachtingen komen niet uit, teleurstelling loert om de hoek. Onverwachte wendingen doemen op en een zorgvuldig uitgestippeld pad moet worden verlaten of losgelaten. We weten dat het erbij hoort.

Optimisme en de kans op mislukking

De optimistische mens neemt deze hobbels voor lief en benoemt ze als uitdagingen, leermomenten of geeft er ieder ander woord aan, dat een optimist hiervoor kan bedenken. De minder optimistische mens (en dat zijn we allemaal wel eens in meer of minder mate) zucht en steunt: niet opnieuw! Dat hebben we al eens gedaan! Daar komt niks van terecht! Het is allemaal veel simpeler, waarom zien die anderen dat toch niet? Doe het nu “gewoon” zoals ik voorstel! Dan komt het goed! Of: ik kan dit niet, het lukt me nooit zoals ik wil of zoals het goed is voor ons allemaal. Sommigen geven samenwerken op en raken ervan overtuigd dat het niet kan of zelfs niet wenselijk is. Herkenbaar? Natuurlijk! Maar waar ligt een sleutel voor de oplossing? In hetzelfde gesprek met Michael kwam de Piramide van Bateson aan de orde en dat geeft me houvast. Voor mij integreert deze Piramide de vele persoonlijke inzichten en ervaringen van de afgelopen twee jaar, die ik graag wil delen en uitdragen.

De alom bekende basis om samenwerking te leren

Ik denk dat we samenwerken kunnen opvatten als gedrag, een set van handelingen om samen met andere mensen een doel of resultaat op te leveren. We maken keuzes: doen we iets wel of niet? Willen we het en doen we het dan ook? We spreken daarbij kwaliteiten aan, competenties. Talenten die we in ons lijf en in ons leven met ons meedragen en ontwikkelen. We vragen ons af: kan ik het? Of kan ik het een ander vragen? Hebben we de capaciteiten in huis of moeten we er andere mensen bij halen om iets voor elkaar te krijgen? We kunnen competenties analyseren, we kunnen teamrollen bepalen en de ideale teamsamenstelling vaststellen. Daar kunnen we ons in trainen. Er zijn analyse instrumenten, feed-back regels en vele andere communicatietechnieken om hiermee om te gaan. Nuttig. Een waardevolle toolbox om samen aan samenwerking te sleutelen.  Maar…Binnen veel organisaties blijft het bij het aanleren van en elkaar aanspreken op gedrag en het beoordelen van capaciteiten.

Jij kiest jouw overtuigingen

Maar nu komt het! Ons beeld over of we iets willen of kunnen  wordt bepaald door onze overtuigingen! Ik ben ervan overtuigd dat iedere overtuiging een vrije, individuele, persoonlijke keuze is. Ik heb geleerd en ervaren dat mijn overtuigingen de werkelijkheid bepalen. Dat is één van de meest fundamentele inzichten die ik de afgelopen twee jaar heb verworven. Je kent het gevoel zelf ook: je kunt en wilt veel meer dan je denkt dat je kunt of wilt! Het zijn de verhalen die jij tegen jezelf vertelt (al dan niet opgepikt uit de verhalen die jij over jou hoort vertellen), die bepalen of jij jouw talenten of capaciteiten ziet en inzet. Jij besluit zelf of je in jouw kracht gaat staan, of je nieuwe krachten wilt aanboren of bestaande krachten wilt versterken of inzetten.

Persoonlijke creatiekracht

Met jouw overtuigingen creëer jij een identiteit, of op groepsniveau: met de dominante overtuigingen in een organisatie wordt de identiteit van een organisatie vastgelegd. Die identiteit wordt zichtbaar in waarden: De kwaliteiten en overtuigingen waar jij voor staat, die voor jou niet aangetast kunnen worden. Kwaliteiten, die iedereen in jou herkent. Mensen om ons heen nemen de identiteit waar en hebben er een oordeel over. De aangenomen identiteit is wat we nu willen zijn , maar we mogen ons realiseren dat het een vrije keuze is, gebaseerd op zelf gecreëerde overtuigingen. En die kun je uit vrije wil veranderen! En dus kun je andere, helpende, identiteiten creëren. Als jij snapt welke identiteit voor gewenste samenwerking nodig is dan kun je die identiteit creëren en belemmerende identiteiten discreëren. En dat hoef je niet eens alleen te doen! Anderen in de groep kunnen je helpen en jij kan op jouw beurt anderen weer helpen bij het creëren van de identiteit die samenwerking bevordert. Zo werk je samen aan de gemeenschappelijke waarden, die in de samenwerking dominant zijn. En het is de kunst om ze te benoemen! Het is de kunst om in de samenwerking rust- en reflectiemomenten in te bouwen om met elkaar, maar ook voor jezelf vast te stellen welke waarden worden ontwikkeld binnen de samenwerking. Het is de kunst om jouw grenzen te bewaken en de grenzen van anderen te respecteren. Het is de kunst om te benoemen welke kwaliteiten en waarden je ziet in de samenwerking.

De grondhouding voor samenwerken

Het uitvoeren van deze kunst vraagt om een grondhouding. Ik denk dat een succesvolle houding voor samenwerking is gebaseerd op drie pijlers:

1. neem persoonlijk verantwoordelijkheid voor wat er gebeurt, spreek je uit over jouw grenzen, over wat je wilt en kunt en over jouw bevlogenheid en mogelijkheden om je te verbinden aan anderen
2. handel met compassie (medeleven) naar andere mensen, waardeer hun creaties als hun creaties, luister met aandacht en spreek dankbaarheid en waardering uit voor het creërende vermogen van iedere mens en de kwaliteiten die een ander jou laat zien
3. stel je dienstbaar op naar anderen. In het vertrouwen, dat alles dat oprecht wordt gedeeld en gegeven betekenis krijgt en waarde creëert voor een ander, voor de samenwerking en voor jou.

Mijn voornemens

Ik heb me voorgenomen om deze drie pijlers te integreren en toe te passen in mijn leven en in mijn ondernemerschap. Ik wil ze graag delen en jou helpen om ze toe te passen. Ik kies daarvoor twee wegen:

–          training en coaching

–          opzetten van samenwerkingsverbanden (communities en projecten) om een duurzame en harmonieuze levenswijze te realiseren.

Ik verwijs naar mijn website en andere blogs als je meer wilt weten hoe ik dat voor elkaar krijg.