Circulaire waterschappen: inspiratiebron voor jou en mij

De centrale vraag in dit verhaal is “hoe maken we werken in of aan circulaire economie tot ons reguliere werk”. Er zijn onnoemelijk veel inspirerende voorbeelden van circulair ontwerpen, bouwen en beheren. Iedere pilot toont aan hoe wijs het is om circulair te werken. Als je er met de wijsheid die ons als mens is gegeven goed over nadenkt is dat logisch en wenselijk. In de circulaire economie maken we mooie, nuttige, dingen die goed zijn voor welvaart en welzijn zonder de aarde te belasten en zonder afval te produceren.
Wat houdt ons dan tegen? Want….kijk om je heen en je ziet in het leven van alledag nog te vaak precies het tegenovergestelde.

Recente inspiratie uit een mooie opdracht
In het voorjaar van 2021 werkte ik, in opdracht van de Unie van Waterschappen, mee aan het Verhaal van de Circulaire Waterschappen. Mijn rol bestond uit het redigeren en structureren van het verhaal en het, mede met Bas Nanninga, organiseren van het verkrijgen van input van alle ervaringsdeskundigen binnen de waterschap wereld. Tientallen mensen hebben hun ervaringen ingebracht. Zo is het een sterk, gezamenlijk, waterschap-verhaal geworden. Wat is er al veel gedaan door waterschappen! Terecht zeggen de waterschappen op de goede weg te zijn. Waterschappen verzamelen hun initiatieven op de website Winnovatie. Daar vind je honderden voorbeelden. Of op de site Waterwindow. En wat te denken van het inmiddels diep gewortelde initiatief van de Energie- en Grondstoffenfabriek.
Toch blijven circulaire initiatieven “hangen” in experimenten en voorbeelden. Ze zijn nog geen onderdeel van het reguliere werk. Dat gegeven vormde de uitdaging om bouwstenen te verzamelen voor de strategie om te komen tot Circulaire Waterschappen. Die bouwstenen hebben we in het Verhaal opgetekend.
Het schrijven aan het verhaal van de circulaire waterschappen deed me eens te meer realiseren dat waterschappen een herkenbaar belang hebben, vanwege klimaatadaptatie, om circulair te willen zijn. Maar…. Hoe is dat voor organisaties die dit belang (nog) niet zien of (h)erkennen voor hun dagelijkse bedrijfsvoering?

Al 35 jaar zie ik afvalproductie als doodlopend spoor
Direct na de afronding van mijn studie aan de Technische Hogeschool Delft (1985) zag ik dagelijks wat afval doet met onze wereld. Ik mocht meewerken aan het saneren van vervuilde bodems, maar vooral aan het vinden van oplossingen voor afval: helemaal niet meer storten of het vinden van een manier om niet-verwerkbare residuen veilig, duurzaam te storten. Iedere dag dat ik toen een afvalberg inspecteerde of er watermonsters nam zag ik wat afval doet. Het deed me toen al beseffen dat het een doodlopende weg is om afval te maken. Elke verwerkingsstap levert weer nieuwe problemen op. We verzinnen end-of-pipe oplossingen, die weliswaar leiden tot een kleinere hoeveelheid residu, maar die vervolgens nog moeilijker veilig is op te slaan. In dit verband spreek ik over “veilig” in termen van gezondheid voor mensen, maar ook voor dieren, natuur en milieu en zelfs in relatie tot onze economie. Het wordt immers almaar duurder om de overblijvende gevolgen veilig te kunnen “managen”.

Slim en wijs ontwerpen en uitvoeren, zo creëren we waarde
Ik werd in de jaren 90 geïnspireerd door milieuzorgsystemen en rond de eeuwwisseling door de beweging van Cradle-2-Cradle. Ik heb er mee gewerkt en ervan geleerd. Dat werk deed me iedere dag beseffen dat we met slim ontwerpen en beheren van processen de sleutel in handen hebben. Wij zijn mensen, trots op onze kennis en wijsheid. We denken vaak dat we ons daarmee onderscheiden van andere leefvormen op deze Aarde. Onze hersenen bedenken ongelooflijk knappe dingen, maar in-the-end wentelen we te vaak de resterende “problemen” af op de Aarde, op het milieu, of op een ander. We zijn behept door lineaire economische gedachten, die (waarschijnlijk) vanaf het begin van de Industriële revolutie dominant zijn geworden in ons denken. We denken in business cases: Kostprijsbeheersing, vraag en aanbod in een (vaak artificieel gecreëerde) markt, aandeelhouderswaarde als dominante drijfveer voor ondernemen et cetera. Ik realiseer me dat deze werkwijze een menselijke creatie is, die vooral de mensen goed uitkomen die ten koste van anderen (en de aarde) streven naar maximaal gewin voor zichzelf of voor de groep waartoe ze (denken te) behoren. Toen ik via mijn eenmanszaak in aanraking kwam met de wereld van de deugden en zelf ondernemer werd raakte ik nog meer overtuigd van maatschappelijk verantwoord ondernemen om een gezonde balans te bereiken tussen people, planet en profit. Daarom spreek ik liever van ondernemingsmodellen dan van verdienmodellen en hoop ik dat business cases vanaf nu value cases worden. Door te ondernemen creëren we waarde, niet alleen voor ons maar ook voor onze (klein)kinderen.

Van lineair naar circulair: grootschalige en kleinschalige bewegingen
Hoe komen we tot een doorbraak? De klimaatverandering schreeuwt ons toe dat we haast moeten maken. Crisissen leren ons om de transitie in gang te zetten en de transitie goed te managen. We hadden kunnen oefenen met de Corona-aanpak, maar daarin zie ik onze samenleving steeds (terug)vallen in, vooral, regulerend denken. Voor mijn gevoel hebben we wereldwijd vanaf begin 2020 een grote kans laten liggen om in de praktijk te leren waar solidariteit ons brengt…
Ik denk dat we, enerzijds, een grootse beweging moeten inzetten. We zien gelukkig dat steeds meer (oud-)politici, bestuurders en invloedrijke mensen overal in de wereld die beweging sturen. Zij overstemmen steeds meer de lineaire economie denkers. Lezend in de media zou je wellicht anders geloven, maar door zelf goed waar te nemen, door te vragen en te luisteren zie je dat de aandacht voor circulair werken groeit.
Anderzijds vraagt circulair werken om van onderaf te beginnen: bij consumenten, bij inwoners, bedrijfsleiders, medewerkers et cetera. Circulair werken is wijs, uitdagend en bevredigend. Dat moet ons als mens toch deugd doen en uitdagen om vandaag al stappen te zetten.
Iedereen die bedrijfsmiddelen (assets) beheert, producten inkoopt en/of reststoffen ziet verschijnen kan een eigen stap zetten. Zo gaan we op weg naar een wereld waarin energie en grondstoffen steeds worden hergebruikt, waardoor we onze voetdruk op de aarde aanzienlijk kunnen (laten) afnemen.
In het Verhaal van de Circulaire Waterschappen gebruikten we daar Earth Overshoot Day voor als richtpunt.

Het verhaal inspireert om iedere ochtend op te staan om verschil te maken
Het Verhaal van de Circulaire Waterschappen vat alle, hiervoor genoemde, bewegingen, samen als een een samenhangend geheel met als belangrijkste uitdaging om circulair werken onderdeel te laten maken van het reguliere werken. Naast de waterwereld heeft elke sector een eigen verhaal met hetzelfde doel. Ik hoop nog lang een doorslaggevende bijdrage te mogen leveren op weg naar een circulaire water-, energie-, voedings- of bouwsector. Dat is voor mij een leven vervullende persoonlijke droom, zodat ik iedere ochtend kan opstaan met het geïnspireerde gevoel te mogen bijdragen aan de aarde waarop ik mag leven.

2021

Het afgelopen jaar, 2020, was een jaar van loslaten, vernieuwen en vertrouwen, eindigend met drie mooie opdrachten, die in het eerste kwartaal van 2021 doorlopen.
Die ontwikkelingen vervullen me met dankbaarheid. Het is iedere keer weer wonderlijk om te ervaren hoe het leven zich ontvouwd en hoe ik me daarin kan plooien.

Loslaten. In 2018 en 2019 heb ik me stevig verbonden aan Mijnwater. Ik meende dat daar een langdurige, boeiende, uitdaging zou liggen. Het daar ontwikkelde prachtige concept van (duurzame) energietransitie, gebaseerd op 5e generatie energienetwerken, heeft me stevig te pakken gekregen. Daarin zie ik kansen om te komen tot vernieuwing van onze manier van leven in steden, tot vernieuwing van de bouwsector, tot circulair ontwerpen en bouwen, tot…. eindeloos.
Tot mijn verrassing heb ik het bedrijf losgelaten… en ook het mooie, inspirerende en boeiende Zuid-Limburg. Geleidelijk aan merkte ik dat mijn dagelijkse projectleiderswerk steeds meer werd gedomineerd door financieel rendement. Er kwam minder ondernemingsruimte om mijn visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen waar te maken. In deze levensfase is die visie voor mij erg belangrijk. Dus heb ik vanaf 1 mei 2020 Mijnwater als inspiratiebron losgelaten.

Vernieuwen. Eind maart 2020 hebben we de knoop doorgehakt en zijn we begonnen met de verbouwing van ons huis in Vught. We hebben in ruim 2 1/2 jaar een ambitieus plan bedacht. Dat is gericht op
– comfort en een veilig binnenklimaat,
– levensloopbestendig,
– natuurlijke bouwmaterialen,
– circulariteit en
– …. los van aardgas.
Het is een bijzonder proces om niet alleen te adviseren of concepten uit te denken voor een verduurzaamde woning, maar de consequenties ervan zelf aan den lijve te ervaren. Het werd een bijzonder leerzame zomer! Na ruim 6 maanden bouwactiviteit in huis is het gelukt.
In die periode was het nauwelijks mogelijk om er nog opdrachten bij te kunnen doen.
Toch hebben we in 2020 nog veel nieuwe zaken opgepakt:
– Burgerinitiatief KANT in Vught, Helvoirt en Cromvoirt is gestart, gericht op het stimuleren van particulieren om hun tuin, balkon of dak meer klimaatadaptief te maken;
Zonnemaatje, ruim 2.100 zonnepanelen in een zonneweide in Haaren (N.B.), zijn eind 2020 gebouwd
Kameraden, de Bossche stichting die generaties bijeen brengt en mensen van verschillende generaties van elkaar wil laten leren. In 2021 vindt doorontwikkeling plaats op basis van een verkregen subsidieaanvraag uit 2020.
Bij alle drie de organisaties ben ik in de loop van 2020 toegetreden tot het bestuur. Zo blijf ik stevig geworteld in mijn eigen woonomgeving.

Vertrouwen. De verbouwing vergde een forse investering en daarmee ook een aanslag op het ondernemingskapitaal. Het loslaten van Mijnwater in Coronatijd was een risico maar prikkelde het vertrouwen dat mijn omzet zich zou herstellen. Toen de verbouwing geleidelijk in de eindfase kwam ontstond gelukkig ook het perspectief op nieuwe opdrachten.
Inmiddels zijn dat drie prachtige uitdagingen:
– uitwerken van een energienet oplossing voor de gemeente Tilburg, in samenwerking met een sterk team van professionals, waarmee we in de toekomst nog meer van dergelijke opdrachten kunnen doen
– begeleiden van het proces Samen Synchroon Asset management bij de Provincie Noord-Brabant, infrastructuur, gericht op het verder implementeren van de werkwijze waarmee de provincie haar bedrijfsmiddelen (wegen en areaal) beheert
– ondersteunen van de ontwikkeling binnen de Unie van Waterschappen van de Strategie Circulaire Waterschappen.
Stuk voor stuk boeiende opdrachten die, in mijn ogen, betekenisvol zijn voor onze maatschappij en de ontwikkelingen en uitdagingen waarvoor we staan. Maar ook opdrachten die mij prikkelen en uitdagen en daarvoor voel ik me dankbaar.

Er bestaat geen onder- of bovenwereld

Geen goede of slechte wereld

Er is maar één wereld

En die maken wij samen

Wij wensen jou en de jouwen

voor 2021

een wereld in verbondenheid

En nu…2019 in

Het jaar 2018 wil ik een jaar van consolidatie noemen. Niet dat alles nu stil staat of tot stilstand is gekomen, verre van dat! Eind 2017 was er veel in beweging, ik wist niet goed wat voor nieuw werk er op mijn pad zou komen, een mooie periode van twee jaar (meer dan) voltijds werken bij Resto VanHarte was plotseling tot een einde gekomen. En dat juist op een moment waarvan ik dacht nog lang daarmee verder te kunnen.

Rond de vorige jaarwisseling heb ik veel nagedacht over hoe ik verder wilde. Twee grote maatschappelijke bewegingen vind ik zo belangrijk, dat ik er graag aan wil bijdragen:
– klimaatadaptatie en de transitie naar (duurzame) energie
– onbedoelde armoede, schulden en eenzaamheid, waarmee (te) veel mensen te maken hebben.

Het is in 2018 gelukt om beide bewegingen bij elkaar te brengen in, voor mij, boeiende uitdagingen, waarvan ik verwacht dat ik ze mee kan nemen naar het jaar 2019.
In maart 2018 bood Mijnwater B.V. me de kans om mee te helpen aan de energietransitie. Wat een geluk! En dat nota bene bij een van de meest innovatieve, uitdagende, bedrijven op energiegebied van Nederland (en misschien wel van Noord-West Europa). Ik voel me dankbaar dat ik mag meedoen en dat ik mijn bijdrage als projectmanager mag leveren. We hebben dit jaar al veel mooie dingen gedaan, ik zie zoveel kansen om industrie, wonen, zonne- en windenergie en geothermie stevig aan elkaar te verbinden. Er zijn enorme kansen voor slimme energie-uitwisseling en met de slimme business casus van Mijnwater B.V. is voorspoedige implementatie actueel, en niet alleen in Heerlen, Brunssum en omgeving.

Met de mijnwatertechnologie introduceren we een concept van woningverwarming en -koeling bij huishoudens die van de sociale huur gebruik maken. Via de energietransitie kunnen we dus ook bijdragen aan de verbetering van woon- en leefomstandigheden en kunnen we mensen bereiken om hen te helpen hun leven op te bouwen. Zo komen, in eerste instantie onverwacht, mijn twee wensen voor maatschappelijke innovatie bijeen.

Naast het werk voor Mijnwater heb ik ruimte om initiatieven op sociaal-maatschappelijk gebied te ondersteunen. Zo ben ik Stichting Kameraden in Den Bosch gaan helpen, dat zich richt op het  terugbrengen in het straatbeeld van jongeren en ouderen, die samen dingen ondernemen en elkaar ten dienst zijn. En samen met Bernadette Meulens heb ik gewerkt aan het introduceren van de maatschappelijke beweging Humancipatie in de vorm van begeleiding en training van mensen die een stevige steun in de rug kunnen gebruiken om weer zelf hun weg in dit leven te vinden. Want iedere mens is uniek, humaan en leeft! Die slogan is zo kernachtig waar! En geeft aan hoe we naar iedere mens moeten kijken, ongeacht welk oordeel dan ook, dat je over iemand hebt.

Verder heb ik me aangesloten bij Water Natuurlijk en doe ik mee aan de verkiezingen voor het waterschapsbestuur, op 20 maart 2019, in het beheersgebied van Waterschap de Dommel. Het water blijft me trekken en ik heb het gevoel dat ik daaraan wat bij te dragen heb. Het zal toch geen toeval zijn dat ik juist meehelp om met (mijn)water energie te brengen in de leefomgeving van mensen! Ik wil me inzetten om vanuit de waterwereld klimaatadaptatie serieus te nemen en bij te dragen aan de energietransitie. De waterwereld kan op dit gebied nog zoveel meer doen dan alleen haar primaire taken uitvoeren.
Deze ambitie vertaal ik ook graag lokaal. Met een groepje gedreven mensen uit Vught, Helvoirt, Haaren en Oisterwijk bedenken we kleine acties en activiteiten, die de aandacht richten op de inwoners van onze dorpen om tuinen te ont-tegelen, water af te koppelen en een groter bewustzijn te creëeren hoe je zelf kunt bijdragen aan waterbeheer rondom je eigen tuin en huis. Zo willen we in actie komen als reactie op de grote droogte die we deze zomer hebben ervaren. Op 20 oktober 2018 organiseerden we bijvoorbeeld een mooie wandeling met als thema Vught en het water! En ik denk ook weer wat mee met het prachtige Levend Water project in Tilburg van Lucy Bathgate.

Ik geloof in (sociaal) ondernemerschap om veranderingen in onze maatschappij teweeg te brengen. Ook in 2018 heb ik zulke prachtige voorbeelden gezien. Meer dan ooit is het van belang om NU in actie te komen. Begin dit jaar hebben we intens samengewerkt met enkele bevlogen mensen uit Tilburg e.o. om een (regionaal) servicepunt voor sociale ondernemingen te  ontwikkelen. Het plan is (nog) niet in goede aarde gevallen, maar het ligt voor mijn gevoel te wachten op een 2e kans in 2019 of 2020. De vraag is er en de noodzaak is er ook om de krachten van sociale ondernemingen en organisaties met een sociaal hart te verbinden. Zowel in Den Bosch als in Tilburg zie ik dat zoveel prachtige mensen actief zijn, die verschil maken voor mensen die het moeilijk hebben in onze, voor velen, ingewikkelde maatschappij. Van een fraai voorbeeld zijn we dit jaar ook lid geworden, Herenboeren, zodat we dagelijks weten welke gezonde groenten, fruit en vlees we eten.

In 2018 heb ik me gevestigd in Vught. Het was een flinke stap om niet langer Helvoirt (dat was het sinds 1969) als mijn woonplaats te hebben. Gelukkig is het maar zo’n 6 km verderop en blijf ik actief in het dorp waarin ik ben opgegroeid. Ik voel me bevoorrecht dat Marleen van Tilburg en ik dit jaar hebben besloten met elkaar te trouwen en samen een huis te delen in Vught. Dat huis, uit 1948, willen we in 2019 verduurzamen tot een energie-neutrale woning. De renovatie zal veel van onze aandacht en creativiteit vergen.
We kijken in grote dankbaarheid terug op een fantastisch huwelijksfeest, dat we onder grote belangstelling, op 26 mei 2018 mochten vieren. Eens te meer zal 2018 een jaar zijn om nooit te vergeten!!

Marleen en ik wensen jullie een liefdevol 2019 en we wensen des te meer:
– IJsberen op de Noordpool. Als de ijsberen kunnen overleven op de Noordpool dan hebben we de klimaatverandering kunnen keren, we vinden het belangrijk dat deze prachtige dieren daar kunnen blijven dat ze ons niet zelf komen vertellen dat we te laat zijn. De ontmoeting met een echte ijsbeer in onze tuin wordt immers niet de mooiste dag van ons leven.
– Elke dag een fijne reden om op te staan. Dit wordt Ikigai genoemd en boeit ons beiden enorm: we kunnen langer en gelukkig leven als we weten waarom we dat doen. Zin in het leven en zin aan het leven, we zien helaas zoveel mensen die moeite ervaren om deze zin te zien en voelen.
– Buiten is van iedereen, iedereen naar buiten. We zien dat mensen zich steeds meer op hun eigen omgeving richten: binnen, de computer, maar ooit komt het moment dat de muren op je af komen. We hebben die verhalen (te) veel gehoord. We wensen iedereen toe dat je erop uit trekt, naar buiten, de natuur in, de straat op, mensen ontmoeten en contact leggen in een veilige, prettige en uitdagende omgeving. Op de totaal vernieuwde website van Marleen staan prachtige voorbeelden. En deze ambitie is ook een zeer goede reden om in maart 2019 te stemmen op Water Natuurlijk bij de Waterschapsverkiezingen.
Geniet van het leven en geniet van 2019.

En nu verder… 2016 in

Het jaar 2016 ligt voor me als een groot, open veld. Er kan van alles gebeuren, weinig is zeker en in een optimistische bui klinkt dat als een groot, kansrijk, avontuur. Maar ook in een minder optimistische bui voel ik vertrouwen dat de goede dingen voor mij op mijn pad zullen komen.
Ik mag leren omgaan met onzekerheid en dat is voor de man die ooit beweerde een ‘control-freak’ te zijn een uitdaging. Mooi ook om in het jaar, waarin ik 55 hoop te worden nog zoveel te mogen leren en nieuwe dingen te mogen ervaren. Het houdt me jong, energiek en creatief.

Foto720-33MNMFVK

De eerste helft van het jaar 2015 stond, onverwacht, bol van zorg en verdriet. De gezondheid van mijn levenspartner, Hannie, ging in februari en maart snel bergafwaarts. Daar hadden we beiden geen rekening mee gehouden. We waren juist bezig om nieuwe perspectieven te creëren, oplossingen voor haar ziekte. Dat ze op 8 april 2015 overleed is iets, die ik moeilijk kan bevatten. Die realiteit is er nu al bijna 9 maanden en ik sta voldoende met mijn benen op de grond om te snappen en aanvaarden dat het zo is. Dat ervaar ik ook dagelijks in huis. Er is kennelijk een hogere bedoeling voor haar en mij om mee om te gaan en daar had ik geen rekening mee gehouden… Ik blijf met open ogen om me heen kijken om te (be)zien wat me nu te doen staat. En eerlijk is eerlijk, dat heeft in 2015 toch al weer veel mooie momenten opgeleverd.
Mijn mantelzorgactiviteit duurde in het eerste half jaar van 2015 nog voort, omdat ook de gezondheid van mijn vader snel achteruit ging. Gelukkig heb ik, als zelfstandig ondernemer, een leven gecreëerd, waarin ik hem tot op het laatst goed heb kunnen bijstaan. Ik voel dankbaarheid voor de mogelijkheden die ik heb. Op 13 juni 2015 is hij overleden.
En na de uitvaart eindigde plotseling het traject als mantelzorger. En dat was weer een vreemde ervaring. Mijn vaders huis werd snel verkocht en daardoor kon ik me, hals over kop, in de zomer gaan wijden aan opruimen en het ordenen van de familiegeschiedenis, die zich in dat huis in de loop van ruim 45 jaar had opgebouwd. Die lange zomer heeft me goed geholpen om alles een plaatsje te geven.
Vanaf september heb ik me gestort op twee belangrijke projecten, die op dat moment op de rol stonden: het BelsLijntje en Resto VanHarte. Die activiteiten hadden van mij in de voorafgaande maanden, met enorm veel begrip en steun van mensen om me heen, niet de aandacht gehad die ik ze wel wilde geven. Op 13 september 2015 is de 3e editie van het Cultureel Fietsevent BelsLijntje verreden en in de maanden september en oktober stond het bol van activiteiten rondom Resto VanHarte in Den Bosch en Tilburg. In de afsluitende vier maanden van 2015 hebben we een flink aantal bijzondere avonden met Resto VanHarte kunnen verzorgen voor heel veel verschillende mensen. Daar ben ik trots op, dat we dat samen met het sterk gegroeide team van beroepskrachten en vrijwilligers tot een goed einde hebben gebracht.

Tijdens de Kerstdagen heb ik in volledige rust kunnen terugkijken op het bizarre jaar 2015. Ik ben verrast en verbaasd over de veerkracht die ik in me heb en over de kracht om me uitgedaagd te voelen door nieuwe kansen en mensen om me heen. Ik voel me in mijn element tussen mensen. Daarom spreekt het werk voor Resto VanHarte me zo aan. En heb ik kunnen genieten van de opdrachten in het Tilburgse stadslandbouw netwerk, voor de Rotterdamse afvalwaterketen en voor het Netwerk Afvalwater Delfland. Ik heb mooie bijeenkomsten helpen organiseren, waarin mensen helemaal zichzelf mogen zijn en met vrije aandacht kunnen bijdragen aan visies en strategieën voor verduurzaamd waterbeheer.
Er hebben heel veel mensen kennis gemaakt met de kracht van Resto VanHarte. Ik vind het bijzonder inspirerend om mensen bij elkaar te brengen, die merken dat ze in eenheid meer voor elkaar krijgen dan als individu.

Ik hoop dat in 2016 veel en vaak te mogen doen! Het is zo mooi om samen met mensen inspiratie te vinden om mooie resultaten te kunnen neerzetten! En plekken te creëren, waar bijzondere gebeurtenissen plaatsvinden of kansen worden gecreëerd. Dat wens ik iedereen ook toe in 2016 en zo heb ik het op mijn  nieuwjaarswens ook verwoord.
We gaan zien wat 2016 brengt. We hebben mooie plannen gemaakt om in 2016 met Resto VanHarte op meer dan drie plaatsen in Den Bosch 2 dagen per week open te zijn. En eind januari / begin februari horen we of ons voorstel aan de gemeente Tilburg om bijna dagelijks open te gaan met Resto VanHarte mag doorgaan…. Of dit allemaal lukt en mag is cruciaal voor de invulling van mijn jaar 2016.

De website van Zeven Deugden heeft in 2015 weinig aandacht gekregen. Ik hoop tijd en ruimte te vinden om in 2016 de site helemaal actueel te houden en goede informatie te verschaffen. Ik hoop dat u mijn avontuur voor 2016 wilt volgen of mede vorm wilt geven.

Kijkend in de spiegel 2015 in

De jaarovergang is voor mij een prima gelegenheid om in de spiegel te kijken. De achteruitkijkspiegel neem ik gelijk mee. Graag wil ik mijn verhaal delen met de mensen die geïnteresseerd zijn in mijn werk en leven. Ik wens je een ontluikend 2015.

Foto 28-06-14 14 26 59

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Resto VanHarte

Ruim een jaar zet ik me nu in voor Resto VanHarte in Tilburg. Ik ervaar dat het werk me veel brengt. De donderdagavonden, waarop we voor onze gasten koken, zijn momenten om van te genieten. Het is heerlijk om de beleving van gasten en vrijwilligers in ons team te zien. Binnen het team zie ik gedrevenheid om met elkaar een mooie dienst aan te bieden aan de gasten. En bij de gasten zie ik de ontspanning en de ruimte om verhalen te vertellen. Ik vind het dankbaar werk en het werk voedt mijn gevoel van dankbaarheid om er te mogen zijn en mijn talenten te mogen inzetten. Ik voel me er als een vis in het water! En ik wil dit werk graag verder uitbreiden met meer vergelijkbare activiteiten, die op eigen kracht zichzelf in stand kunnen houden.

Talenten polijsten door tegenslagen

Ik voel gedrevenheid om mensen te helpen om in hun kracht te blijven of er in te gaan staan. Het deugdenproject en Avatar zijn mijn voedingsbronnen om te geloven in mensen: Ieder mens bulkt van het talent. Ik zie ook dat het dagelijkse leven probeert daar slijtage op uit te oefenen. De weerstand, die eruit voortkomt, kan er echter voor zorgen dat jouw talent juist wordt gepolijst. Als je jouw talent ziet als de vele vlakken van een prachtige diamant dan kun je jezelf dat misschien voorstellen. De kunst is om tegenslag als weerstand te ervaren en om ze te zien als kans om jouw talent te polijsten en jouw karakter te vormen. Het is de moeite waard om deze overtuiging te creëren om er naar te leven. Bij tegenslag valt dat niet altijd mee. Ik kom met veel mensen in aanraking die  tegenslag ervaren. Veel mensen maken mij er deelgenoot van en ik zie hoe mensen ermee omgaan. Ik zie iedere dag levenskracht en vitaliteit. De creërende kracht van mensen is enorm! Ik wil mensen graag een handje helpen met optimisme, flexibiliteit en creativiteit om ontplooiingskansen te zien en nieuwe perspectieven voor ogen te krijgen.

Projectenwerk geeft voldoening

In mijn leven voedt ik mijn wens van hulpvaardigheid iedere dag met concrete en tastbare projecten. Daarom schept het zo’n voldoening dat we voortgang maken met de ontwikkeling van de Coöperatie BelsLijntje, met de Duurzame Energiecoöperatie in Haaren, met voedseltuinen voor de voedselbank en dat we in Tilburg zoveel mooie initiatieven kunnen laten ontluiken in een domein dat stadslandbouw wordt genoemd. Het was een groot genoegen om daar in 2014 aan te hebben mogen werken. En dan dook ook mijn geliefde waterwereld in 2014 weer prominent op. Het was prettig om een bijdrage te mogen leveren aan de visie- en strategievorming van de (afval)waterketen in Rotterdam en Delfland. En om intens betrokken te zijn bij het project Levend Water in Tilburg.

Verduurzaming: het kan niet anders

Al deze ervaringen zijn leerzaam voor mij. Ik voel grote dankbaarheid dat ik in deze fase van mijn leven zoveel mag leren van zulke mooie mensen en processen om mij heen. Ik voel een grote mate van vrijheid om me precies met die zaken bezig te houden die me interesseren en waarvan ik vind dat ze een steentje bijdragen aan een mooiere, betere wereld. Ik voel de diepe overtuiging dat we onze wereld verduurzamen. Ik daag je uit om er eens dieper over na te denken: Logischerwijs kan het niet anders! Ik ervaar verduurzaming in sociaal ondernemerschap, streven naar klimaatbestendigheid en energieneutraliteit, maatschappelijk verantwoord handelen, sociale innovatie, de visie op water en de energie- en voedseltransitie. Hoe dit voor mij uitpakt werd in november in het Tilburgse blad SpinT mooi verwoord.

Openbare ruimte is van iedereen

De openbare buitenruimte fascineert me. Ik vind het essentieel dat mensen elkaar blijven ontmoeten, in buurttuinen, op pleinen/plantsoenen en ook langs het BelsLijntje. We kunnen in de openbare ruimte met elkaar zoveel organiseren, zoveel beleving creëren, zoveel schoonheid ervaren en nieuwe perspectieven zien en vinden voor ons leven. De openbare ruimte is immers van ons allemaal! Die overtuigingen drijven mijn leven en werk en vormen ook een rode draad in mijn werk als ondernemer. Daarom geloof ik in buitenruimte voor contact.

Heling en eenheid

Ik geloof dat de omgeving helend werkt op mensen. Natuurkrachten, positieve intenties, juiste verhoudingen: healing environments. Om die helende kracht los te maken wordt van ons gevraagd dat we met aandacht en (com)passie met onze omgeving bezig zijn en blijven. Zo creëren we helende energie, die mensen samenbrengt en het gevoel van eenheid versterkt. En zo zien we wonderlijke, verrassende, dingen ontstaan. Wat eerst onmogelijk leek wordt werkelijkheid, dikwijls door verrassende cross-overs van domeinen die ogenschijnlijk tegenstrijdig zijn. Zoals de Art of Tea(m) workshop.
De wereld bestaat niet uit hokjes, maar is een eenheid. Het mag best even wrijven tussen mensen en dingen. Dan ontstaat energie en warmte om de scherpe randjes te polijsten. En die wereld boeit, fascineert en stimuleert me iedere dag.

 

Deugden zijn nu meetbaar

De mens zien in het werk

Het is mijn diepe wens dat we in werksituaties meer uitgaan van het positieve in de mens. We leren om elkaar te wijzen op wat er beter moet en dat het wijzen op verbeteringen goed is voor onze organisatie en de samenwerking. De keerzijde hiervan is dikwijls dat er een cultuur ontstaat, waarin het benoemen van fouten overheerst. Hebben mensen een oneindig incasseringsvermogen om op fouten gewezen te worden? Ik geloof dat niet! Wijzen op fouten vraagt om eerlijkheid en assertiviteit, maar kan ook met tact en hoffelijkheid worden gekruid. Zo niet, dan kunnen we onze collega’s ontmoedigen of zelfs beschamen.

Cultuur van bemoediging

Door kwaliteiten (deugden) in mensen te leren zien en ze te erkennen en uit te spreken creëer je in jouw (werk)omgeving een cultuur van bemoediging. Je gaat verbeterpunten aandragen door mensen erop te wijzen welke kwaliteiten ze meer kunnen inzetten en hoe sommige kwaliteiten andere kunnen ondersteunen. Je kunt goede voorbeelden laten zien. Met een positieve insteek ervaren mensen hun kracht, worden ze aangemoedigd om in hun kracht te staan en worden ze effectiever bij de uitvoering van taken en in samenwerking. Toch hoor ik dikwijls dat deze aanpak voor veel mensen niet tastbaar genoeg is. Daarom ben ik op zoek gegaan naar meer concretisering.

Meten maakt deugden tastbaar

Ik kwam in aanraking met een in de Verenigde Staten ontwikkelde psychometrische test die m.b.v. 22 deugden, inzicht geeft in je kracht en in karakter: de Character Foundation Assessment (CFA). Door de resultaten van de test in een terugkoppelingsgesprek te verbinden aan persoonlijke doelen, wordt vlot helder hoe je jouw sterke deugden kunt inzetten en welke deugden je kunt ontwikkelen. Op een integere en wetenschappelijk manier worden jouw deugden gemeten en maken we aandachtspunten bespreekbaar. Dit maakt het werken met deugden tastbaar en meetbaar. Da heeft me zo enthousiast gemaakt, dat ik het certificeringtraject om de CFA-test aan te bieden, met succes heb doorlopen.

CFA test scores

Gedrag en cultuur worden bespreekbaar

De CFA-test opent nieuwe mogelijkheden om mensen te begeleiden in persoonlijke en teamontwikkeling. Het benoemt de thema’s die gedrag en cultuur beïnvloeden. Thema’s die vaak lang onuitgesproken of onzichtbaar blijven. Met behulp van de test en het terugkoppelingsgesprek worden ze snel bespreekbaar. In het persoonlijke rapport kijk je verder dan gedrag. Je kijkt naar de kwaliteiten en deugden die samen jouw karakter vormen. Zaken die iedere dag gezien worden, maar die, zeker als het om de positieve kanten gaat, zelden worden uitgesproken.

Integriteit als fundament

Meer dan iedere andere test geeft deze test inzicht in persoonlijke integriteit. Ik zie integriteit als het fundament voor menselijk handelen. Integriteit is de drijvende kracht voor jouw persoonlijke visie, jouw drijfveren, verantwoordelijkheidsgevoel en de invloed die jij uitstraalt. Deze vijf invalshoeken zijn geïllustreerd in het figuur. Gesprekken over integriteit blijven vaak ongefundeerd of worden genormeerd (gedragscodes e.d.). Bij de feedback op basis van deze test maken we snel en diepgaand contact met integriteitvraagstukken die voor jou spelen en die jouw keuzes en handelingen bepalen.

Maatschappelijk verantwoord

De test sluit goed aan bij mijn visie op ondernemen. Ik wil mensen begeleiden om vanuit de kern van hun karakter een bijdrage te leveren aan maatschappelijke en duurzame ontwikkelingen. Dit product biedt meerwaarde aan organisaties, waar integriteit een essentieel thema is. En waar is dat eigenlijk niet? In een wereld, waarin regelmatig schandalen bekend worden, waar menselijk handelen onder druk staat van verleidingen en waar het moeilijk is om precies te bepalen welke keuze goed is en welke fout. Zoveel meningen, zoveel invalshoeken, zoveel aanwijzingen. Je moet stevig in je schoenen staan om zuiver, oprecht en authentiek te kunnen handelen. Terwijl dat wel van je wordt gevraagd: ethisch handelen in een cultuur van vertrouwen en dienstbaarheid. Inzicht in integriteit is meer dan ooit behulpzaam. En vanuit dit inzicht kun je communiceren over maatschappelijk verantwoord handelen en ondernemen. Dat vraagt onze omgeving meer dan ooit!

Samenwerking en menselijk kapitaal

Mensen vormen één van de pijlers van de 3P’s (people, planet, profit/prosperity) om organisaties te verduurzamen. Door bewust te investeren in goede, integere teams wordt het potentieel van mensen in de organisatie versterkt. De CFA-test helpt bij teamvorming en het verbeteren van samenwerking. Versterken van het menselijk potentieel draagt bij aan het behalen van doelstellingen van de organisatie en persoonlijke doelen van medewerkers. Juist in deze tijd is het werken vanuit persoonlijke kracht met een helder doel voor ogen van belang om succes te boeken.

Meer weten?

Je kunt de CFA-test eenvoudig doen door vragen te beantwoorden via internet, waarna je een persoonlijk rapport ontvangt. In een gesprek geef ik je feedback over jouw karaktereigenschappen, waardoor je gedrag dat hieruit voortvloeit eenvoudig kunt (h)erkennen. Meer informatie over dit product vind je op mijn website.

 

Met dank aan Melinde Bussemaker voor de tekstuele aanwijzingen.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, nut en noodzaak

Ik ben gevraagd om op 25 april 2013 een voordracht te geven in het kader van de uitreiking door Groen Links van de Groene Lintjes in Tilburg. Graag geef ik mijn visie op de nut en noodzaak van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo).

De invulling van mvo

Mvo gaat over een onderneming, en vooral de zorg ervoor.  Ik zie ondernemingen breed: niet alleen het bedrijf dat is ingeschreven in het handelsregister of dat fiscaal wordt gezien als onderneming, maar iedere creatie die door een mens in het leven wordt geroepen om goederen of diensten voort te brengen. Het ondernemen wordt maatschappelijk verantwoord als de zorg ervoor zich integraal uitstrekt naar de maatschappelijke effecten. Het ondernemerschap richt zich op het creëren van meerwaarde in drie domeinen:

–          de maatschappelijke en financiële winst (profit, prosperity),

–          het milieu en de zorg voor onze planeet (planet) en

–          de mensen (people).

People Planet ProfitBij het zorgen voor de onderneming vind ik dat ieder van de drie domeinen bewust verbonden blijft in het besef dat alles in ons universum verbonden is en een eenheid vormt. Het tweede aspect van maatschappelijk verantwoord ondernemen is de dialoog met en de verbondenheid met alle belanghebbenden. Ondernemerschap richt zich niet alleen op de belangen van de eigenaren of de ondernemer (aandeelhouderswaarde), maar  op een zichtbare, openbare, afweging van alle belangen en op heldere communicatie wat die belangenafweging betekent. Mvo vraagt om openheid, moed, zorgzaamheid, vertrouwen en integriteit.

Zoals de Commissie Burgmans (2008) stelt gaat mvo over ondernemen op een manier die fatsoenlijk en netjes is en als zodanig door de samenleving wordt ervaren. Deugdelijk en harmonieus.

Er is geen andere weg.

Over enkele jaren zullen we niet meer snappen dat we ooit anders hebben gedaan dan mvo. Vanwaar dit optimisme? Onze samenleving is nu uit balans en dat lezen we iedere dag in de krant onder het kopje “crisis”. De weg naar herstel is niet eenvoudig en vraagt veel van iedereen. Maar deze crisis is niet begonnen met de economische crisis. Onze aarde geeft al veel langer signalen af dat we moeten veranderen en al tientallen jaren lang zijn vele mensen druk bezig met de veranderingen: Democratisering, liberalisering van mensen, aandacht voor het milieu. Het zijn allemaal tekenen van een groeiend bewustzijn. Stapje voor stapje krijgen mensen meer en meer mogelijkheden om voor zichzelf op te komen,hun eigen keuzes te maken in hun leven, onafhankelijker te worden. Wereldwijd is deze beweging gaande. Vandaag is er meer vrijheid dan gisteren en dat zal morgen weer zo zijn.

Zo’n 150 jaar geleden hebben ondernemingen voor een stroomversnelling in de maatschappij gezorgd: de industriële revolutie. Het model van ondernemerschap uit die tijd voert nog steeds de boventoon in onze maatschappij.  Hiërarchie, arbeidsdeling (splitsing taken en verantwoordelijkheden), organisatie en management. Via industrieel georganiseerde bedrijven werden eeuwenoude ambacht en handel opgevolgd door efficiënte productie en marketingstrategieën. Er was veel kapitaal nodig en ondernemen werd direct gekoppeld aan het creëren van meerwaarde voor de kapitaalverschaffer of de eigenaar. In veel ondernemingen is dat ook letterlijk opgenomen in de doelstelling (statuten, oprichtingsaktes) van het bedrijf. Er zijn, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, concrete voorbeelden van gerechtelijke uitspraken dat aandeelhouderswaarde prevaleert boven maatschappelijke waarde van de onderneming. Een richtinggevend voorbeeld is de zaak “Dodge versus Ford” in 1916.

Deze Tayloriaans georganiseerde bedrijven hebben hun waarde (gehad) om de efficiëncyslag te kunnen maken. Het heeft ons geholpen om onze huidige welvaart te kunnen bereiken met al zijn voorspoed en voordelen voor welzijn. Maar de technologie gaat verder. Communicatietechnieken hebben zich spectaculair ontwikkeld, door de grotere individuele (keuze)vrijheid is het bewustzijn van mensen verder ontwikkeld. Diversiteit en verscheidenheid zijn gegroeid. En dus naderen we het einde van de levenscyclus van de bij iedereen bekende industriële organisatie van bedrijvigheid. Maar we zijn zo bekend met principes van hiërarchie en arbeidsdeling, dat we die maar moeilijk kunnen loslaten. En dus voelt, dat wat nu logisch is, als een verandering en kost het ons soms, verrassend veel, moeite. Bekende patronen loslaten…

Mvo concreet

Mvo is het zoeken naar meerwaarde en het communiceren hierover met alle belanghebbenden. Het is voor mij een domein van innovatie en creativiteit, de wens om te creëren en in te spelen op nieuwe vragen en ontwikkelingen uit de omgeving (markt). Het is in essentie waar ondernemen over gaat. Het gaat dus niet over beheersen of over risicomanagement. Het gaat niet over behouden wat we hebben, maar inspelen op kansen, op wat er nu nodig is. Doordat ik het zo verwoord is mvo toch niets anders dan de essentie van vernieuwend ondernemen?

Mvo manifesteert zich in de drijfveren van de ondernemer en de onderneming. Het is de “heartbeat” en wordt met ziel en zaligheid uitgevoerd. Dat is een enorme stap om in één keer te zetten als je die ervaring nu nog niet hebt. Daarom is het goed om stapje voor stapje te ontwikkelen en dus is het goed om:

–          een bestaande activiteit die meerwaarde creëert op 3 P’s te labellen als mvo

–          Een mvo bril op te zetten en naar de bestaande processen te kijken om te zien waar je kunt verbeteren en wat je al goed doet

–          Te communiceren over wat je doet en steeds de balans te laten zien op de 3 P’s

–          Te beginnen met iets te doen in plaats van niets, ook al is het maar een kleine stap en is de grote stap nog niet haalbaar

Door samen met medewerkers en betrokkenen rondom de onderneming het gesprek aan te gaan, mogelijkheden te zoeken, succesjes te vieren en trots te zijn of te worden op wat je doet ben je actief met mvo en vernieuwend ondernemen. Het gaat om de intentie en de wens om (op termijn en binnen redelijke grenzen) succes te boeken.

MVO-013

In Tilburg stimuleren we mvo door een community te vormen van ondernemende mensen in de regio Midden-Brabant die het vanzelfsprekend vinden om maatschappelijk verantwoord te ondernemen: MVO013. Dat doen we enerzijds door MVO evenementen te organiseren en anderzijds door laagdrempelige en betaalbare flexwerkplekken aan te bieden in Urban Oaziz 013 in de Spoorzone. Zo brengen we gelijkgestemde mensen van verschillende achtergronden en disciplines bij elkaar en nodigen we mensen uit om kennis te maken en te leren over mvo.

 

De kunst van samenwerken

Op 30 november 2012 mocht ik als dagvoorzitter het Najaarscongres van Waternetwerk afsluiten. Het was zo’n dag vol mooie inzichten en uitgesproken goede bedoelingen: “we moeten de uitdagingen , waar we voor staan, samen oplossen!” Ik heb daar gezegd, dat ik proef dat ieder mens wil samenwerken, maar dat we het in de praktijk lastig vinden om het werkelijk te doen. Ik vroeg het aan de zaal: Wie wil er niet samenwerken? En natuurlijk stak niemand zijn vinger op. Iedereen wil samenwerken!

De weg naar eenheidservaring

Samen werken roept een goed gevoel op: samenwerken is gedrag dat goed is, gewenst is. Enkele weken later, tijdens een gesprek met Michael Dawkins, viel er bij mij een kwartje: Wat willen we nu eigenlijk echt bereiken met samenwerken? Ik kwam op dit antwoord: Als mens willen we heel zijn, een eenheidservaring beleven en dus trekken mensen om ons heen ons aan om dat te kunnen bereiken! We voelen dat de verwachting om samen te zijn prettig is, vertrouwd is, meer oplevert dan wie of wat we zelf zijn, ons kansen biedt of een vertrouwd gevoel kan geven. En als samen zijn prettig is dan willen we er ook aan werken om samen te zijn. Ik denk dat mensen van nature een sterke intentie hebben om samen te werken om dit gevoel van samenzijn (één zijn) te willen ervaren. Maar we weten allemaal dat dit gevoel niet vanzelfsprekend is. We weten dat op de weg van samenwerking valkuilen liggen en dat we onze neus stoten. Verwachtingen komen niet uit, teleurstelling loert om de hoek. Onverwachte wendingen doemen op en een zorgvuldig uitgestippeld pad moet worden verlaten of losgelaten. We weten dat het erbij hoort.

Optimisme en de kans op mislukking

De optimistische mens neemt deze hobbels voor lief en benoemt ze als uitdagingen, leermomenten of geeft er ieder ander woord aan, dat een optimist hiervoor kan bedenken. De minder optimistische mens (en dat zijn we allemaal wel eens in meer of minder mate) zucht en steunt: niet opnieuw! Dat hebben we al eens gedaan! Daar komt niks van terecht! Het is allemaal veel simpeler, waarom zien die anderen dat toch niet? Doe het nu “gewoon” zoals ik voorstel! Dan komt het goed! Of: ik kan dit niet, het lukt me nooit zoals ik wil of zoals het goed is voor ons allemaal. Sommigen geven samenwerken op en raken ervan overtuigd dat het niet kan of zelfs niet wenselijk is. Herkenbaar? Natuurlijk! Maar waar ligt een sleutel voor de oplossing? In hetzelfde gesprek met Michael kwam de Piramide van Bateson aan de orde en dat geeft me houvast. Voor mij integreert deze Piramide de vele persoonlijke inzichten en ervaringen van de afgelopen twee jaar, die ik graag wil delen en uitdragen.

De alom bekende basis om samenwerking te leren

Ik denk dat we samenwerken kunnen opvatten als gedrag, een set van handelingen om samen met andere mensen een doel of resultaat op te leveren. We maken keuzes: doen we iets wel of niet? Willen we het en doen we het dan ook? We spreken daarbij kwaliteiten aan, competenties. Talenten die we in ons lijf en in ons leven met ons meedragen en ontwikkelen. We vragen ons af: kan ik het? Of kan ik het een ander vragen? Hebben we de capaciteiten in huis of moeten we er andere mensen bij halen om iets voor elkaar te krijgen? We kunnen competenties analyseren, we kunnen teamrollen bepalen en de ideale teamsamenstelling vaststellen. Daar kunnen we ons in trainen. Er zijn analyse instrumenten, feed-back regels en vele andere communicatietechnieken om hiermee om te gaan. Nuttig. Een waardevolle toolbox om samen aan samenwerking te sleutelen.  Maar…Binnen veel organisaties blijft het bij het aanleren van en elkaar aanspreken op gedrag en het beoordelen van capaciteiten.

Jij kiest jouw overtuigingen

Maar nu komt het! Ons beeld over of we iets willen of kunnen  wordt bepaald door onze overtuigingen! Ik ben ervan overtuigd dat iedere overtuiging een vrije, individuele, persoonlijke keuze is. Ik heb geleerd en ervaren dat mijn overtuigingen de werkelijkheid bepalen. Dat is één van de meest fundamentele inzichten die ik de afgelopen twee jaar heb verworven. Je kent het gevoel zelf ook: je kunt en wilt veel meer dan je denkt dat je kunt of wilt! Het zijn de verhalen die jij tegen jezelf vertelt (al dan niet opgepikt uit de verhalen die jij over jou hoort vertellen), die bepalen of jij jouw talenten of capaciteiten ziet en inzet. Jij besluit zelf of je in jouw kracht gaat staan, of je nieuwe krachten wilt aanboren of bestaande krachten wilt versterken of inzetten.

Persoonlijke creatiekracht

Met jouw overtuigingen creëer jij een identiteit, of op groepsniveau: met de dominante overtuigingen in een organisatie wordt de identiteit van een organisatie vastgelegd. Die identiteit wordt zichtbaar in waarden: De kwaliteiten en overtuigingen waar jij voor staat, die voor jou niet aangetast kunnen worden. Kwaliteiten, die iedereen in jou herkent. Mensen om ons heen nemen de identiteit waar en hebben er een oordeel over. De aangenomen identiteit is wat we nu willen zijn , maar we mogen ons realiseren dat het een vrije keuze is, gebaseerd op zelf gecreëerde overtuigingen. En die kun je uit vrije wil veranderen! En dus kun je andere, helpende, identiteiten creëren. Als jij snapt welke identiteit voor gewenste samenwerking nodig is dan kun je die identiteit creëren en belemmerende identiteiten discreëren. En dat hoef je niet eens alleen te doen! Anderen in de groep kunnen je helpen en jij kan op jouw beurt anderen weer helpen bij het creëren van de identiteit die samenwerking bevordert. Zo werk je samen aan de gemeenschappelijke waarden, die in de samenwerking dominant zijn. En het is de kunst om ze te benoemen! Het is de kunst om in de samenwerking rust- en reflectiemomenten in te bouwen om met elkaar, maar ook voor jezelf vast te stellen welke waarden worden ontwikkeld binnen de samenwerking. Het is de kunst om jouw grenzen te bewaken en de grenzen van anderen te respecteren. Het is de kunst om te benoemen welke kwaliteiten en waarden je ziet in de samenwerking.

De grondhouding voor samenwerken

Het uitvoeren van deze kunst vraagt om een grondhouding. Ik denk dat een succesvolle houding voor samenwerking is gebaseerd op drie pijlers:

  1. neem persoonlijk verantwoordelijkheid voor wat er gebeurt, spreek je uit over jouw grenzen, over wat je wilt en kunt en over jouw bevlogenheid en mogelijkheden om je te verbinden aan anderen
  2. handel met compassie (medeleven) naar andere mensen, waardeer hun creaties als hun creaties, luister met aandacht en spreek dankbaarheid en waardering uit voor het creërende vermogen van iedere mens en de kwaliteiten die een ander jou laat zien
  3. stel je dienstbaar op naar anderen. In het vertrouwen, dat alles dat oprecht wordt gedeeld en gegeven betekenis krijgt en waarde creëert voor een ander, voor de samenwerking en voor jou.

Mijn voornemens

Ik heb me voorgenomen om deze drie pijlers te integreren en toe te passen in mijn leven en in mijn ondernemerschap. Ik wil ze graag delen en jou helpen om ze toe te passen. Ik kies daarvoor twee wegen:

–          training en coaching

–          opzetten van samenwerkingsverbanden (communities en projecten) om een duurzame en harmonieuze levenswijze te realiseren.

Ik verwijs naar mijn website en andere blogs als je meer wilt weten hoe ik dat voor elkaar krijg.

2013: Jaar van vernieuwend ondernemerschap

De eerste gedachte bij ondernemerschap gaat dikwijls uit naar het opzetten, uitbreiden of leiden van een onderneming. Misschien denk je daarbij nu  aan een bedrijf, gericht op winst of aandeelhouderswaarde. Je loopt wellicht rond met het beeld van ondernemers als rijke mensen met mooie auto’s en fraaie huizen. Het afgelopen jaar heb ik dankzij mijn, persoonlijke, investeringen in ondernemerschap mogen leren en ervaren dat dit een eenzijdig beeld is. Een beeld dat door ons zelf is gecreëerd door eindeloze herhaling van verhalen. Ik wil je nu meenemen naar mijn visie over vernieuwend ondernemerschap door daar iets anders  naar te (willen) kijken.

 

Nieuwe vormen van ondernemerschap

Ik zie dat de wereld van nu vraagt om ondernemerschap, niet alleen in bedrijven, maar ook privé, in vrijwilligerswerk, bij overheden en non-profit organisaties. Er ontstaan op buurt- en wijkniveau nieuwe initiatieven, los van bezuinigende gemeenten en met inzet van bedrijven en particulieren die op andere manieren willen investeren. Er ontstaan wijkondernemingen, waarin mensen elkaar willen en gaan ontmoeten. Grote ondernemingen en instellingen vragen aan hun medewerkers om eigen verantwoordelijkheid te nemen. Zekerheden verdwijnen als sneeuw voor de zon, net als de organisatieprincipes, die nog stammen uit het begin van de vorige eeuw. Er wordt gevraagd om flexibiliteit, het nieuwe werken, andere vormen van samenwerken en om inlevingsvermogen in (het werk van) collega’s. Er wordt gevraagd om maatschappelijke verantwoord ondernemen. En we gaan met en van elkaar leren hoe we dat het beste kunnen doen. We werken intensief in netwerken (vlechtwerken) waarbij grenzen van organisaties en bedrijven snel vervagen.

 

Ondernemingszin

Er zijn eindeloze mogelijkheden om ondernemingszin te tonen en dit te vertalen naar ondernemerschap. De individuele vrijheid van mensen om te kiezen en te handelen is nog nooit zo groot geweest en wordt iedere dag groter. Gesteund door technologie, een vernieuwd bewustzijn en door het instorten van economische bolwerken kunnen en mogen we als individu zelf creëren. Alle benodigde ingrediënten om ondernemend te zijn liggen voor het oprapen en dat biedt kansen voor vernieuwing en persoonlijke ontplooiing. En dat kun je helemaal zelf doen!! Vanuit een groeiend persoonlijk bewustzijn.

 

De onderstaande reflectiekaart uit het Deugdenproject, waarin ik  actief participeer, illustreert treffende wat ondernemingszin is.

De tekst van deze reflectiekaart geeft precies aan waar ik in geloof! Mijn sleutelwoorden zijn: creativiteit en originaliteit, stoutmoedigheid (lef), verantwoordelijkheid nemen en daarop aanspreekbaar zijn. En dan wil ik de kaart nog aanvullen met compassie, harmonie en duurzaamheid. Zo wil ik leven en ondernemen.

 

Ondernemerschap in 2013

In 2012 heb ik de kiemen mogen leggen en hierover met heel veel mensen mogen spreken om samen kansen te verkennen. Er zijn zoveel mooie mensen in deze wereld! Als je ze wilt zien en als je wilt samenwerken dan kunnen we ondernemingszin concreet maken in ondernemerschap: tastbare resultaten. En in 2013 wil ik gaan oogsten!

Ik wil me in 2013 inzetten voor het gebruiken van openbare buitenruimtes om mensen met elkaar in contact te brengen, om samen voedsel te verbouwen, om bewuster met energie om te gaan, om verhalen te vertellen, om te leren, om te spelen in een natuurlijke omgeving en om samen verantwoordelijkheid te nemen voor openbare ruimte in onze samenleving: samen wijkondernemingen en coöperaties op te zetten. Maatschappelijk verantwoord ondernemerschap tonen!

En ik wil me in 2013 inzetten om mensen te leren hoe ze kunnen samen werken, vanuit hun talenten, vanuit de ontdekking van hun persoonlijke kracht. Ik wil mensen helpen ondernemerszin te exploreren, te ontdekken en toe te passen in hun eigen werk of in hun eigen onderneming. Ik heb het afgelopen jaar zoveel mensen mogen helpen om die kracht te (her)ontdekken. Dat maakt me blij en doet me deugd! Zoveel mensen hebben mij geholpen om mijn kracht te zien. Ik ben hen dankbaar en leef in voordurende verwondering over de mooie dingen om mij heen.

 

Een toe-reikend 2013

Dus is 2013 het jaar van vernieuwend ondernemerschap: voor mij en voor iedereen. We zullen leren wat voor ons toereikend is en daar verantwoordelijkheid voor leren nemen. En we zullen toerijkingen doen naar elkaar. Een beetje naar elkaar overhellen en steunen op elkaar. De basis voor samenwerking. Ik wens iedereen een toe-reikend 2013.

 

Een nieuwe taal om bezield te werken aan projecten

Deugden in projecten? Het is even wennen aan het gebruik van het woord ‘deugd’, maar als het woord beter begrepen wordt en de uitwisseling van inzichten en ervaringen in een groep vordert dan ontstaan boeiende, verdiepende en vernieuwende gesprekken. Door deugden te gebruiken in het taalgebruik krijg je een krachtig middel in handen om werkelijk contact te maken  tussen mensen: verdiepend, versterkend en oprecht.

Boeksessie

Op 31 mei 2012 kwamen 9 ervaren projectmanagers bijeen in Rossum in het prachtige pand, waar p2managers is gehuisvest. Ieder had zich, ter voorbereiding, verdiept in het 6e hoofdstuk van het boek “Projectmanagement, Nieuwe invalshoeken”. In dit hoofdstuk heb ik mijn ontdekkingstocht rondom deugden beschreven. Ik breng het werken met deugden in verband met het bereiken van vitale en duurzame resultaten in projecten. Het is, voor zover ik dat weet, de eerste keer dat dit verband wordt gelegd. Mede daarom is het zo waardevol om er met projectcollega’s over van gedachten te wisselen. En dat hebben we uitbundig gedaan op de 31e.

De condities om vitale en duurzame resultaten te bereiken

In het boek leg ik de relatie met vitale en duurzame resultaten uit aan de hand van bijgevoegde schematische voorstelling.

Iedereen kan deugden kiezen en ontwikkelen door zelfreflectie en door op voorbeelden te letten. Door te oefenen versterk je de moed om te kiezen, soms gebaseerd op intuïtie, soms op creativiteit Je hebt het vertrouwen dat door te kiezen de juiste handelingen worden uitgevoerd, zowel door jezelf als door anderen. In je wijsheid stuur je op waarden en minder op regels en normen. En rechtvaardigheidsgevoel maakt je tot een ware en waardige leider. Door dit bewustzijn heb je de condities geschapen om in flow te verkeren. Vanuit dat perspectief handel je en creëer jij samen met de mensen om jou heen de resultaten die belangrijk zijn. In mijn geval zijn dat duurzame en vitale resultaten.

Deugden erkennen bij een ander verbindt mensen diepgaander

We spraken de 31e met elkaar over het nut (van het gebruik) van de deugden. Het begint ermee dat wanneer je ziet dat iemand een persoonlijke kwaliteit inzet je deze kwaliteit dan benoemt als een deugd. Je erkent de deugd die je ziet of ervaart bij de ander. Als voorbeeld: “ik zie bij jou <deugd>, in de situatie dat je …”  Expliciet uitspreken van een deugdenerkenning versterkt het zelfbewustzijn en creëert verbinding tussen de ontvanger en de zender. Om dat te bereiken is het nodig om de deugd oprecht, recht vanuit je hart en zonder terughoudendheid, uit te spreken. Dan is er sprake van verbinding op hartsniveau, je ontmoet elkaar van mens tot mens. Zo’n verbinding is diepgaander dan een verbinding op rationeel niveau (inhoudelijk of procedureel) en houdt langer stand.

De juiste houding…de weg naar een projectcultuur

Door deugdentaal te spreken wordt het bewustzijn van persoonlijke kwaliteiten groter en groeit het arsenaal aan keuzemogelijkheden voor gedrag. Met dit groeiende bewustzijn wordt voeding gegeven voor het kiezen van de juiste houding (attitude) van projectmedewerkers en projectleiders. Door de aandacht voor ieders houding en door regelmatig te spreken en te reflecteren op deugden ontwikkelt zich een interne projectcultuur. Zo kan er binnen een team bewust gewerkt worden aan de ontwikkeling van de juiste (meest passende) cultuur van samenwerking tussen mensen. De deugden die binnen het projectteam collectief het meest waardevol worden geacht groeien uit tot de kernwaarden van het team. De voortdurende aandacht voor een positieve (levens)houding door gebruik te maken van de deugden zal leiden tot een waardevolle werkwijze, ook in projecten.

Wakker en alert zijn, intuïtief handelen

Maar deugden hebben toch iets normatiefs in zich? Wanneer is de houding juist? Zijn er regels voor of kunnen we normen formuleren waaraan jouw (levens)houding moet voldoen? Nee, elke poging om “van buitenaf” regels of normen op te leggen zal tot mislukking gedoemd zijn! Immers, de toepassing van deugden werkt op hartsniveau. We kunnen voelen of ‘het’ juist is, het gaat om contact met ons ‘innerlijk’ weten. In al onze wijsheid en in verbondenheid met alles om ons heen weten we wat goed is en wat juist is. Door bij jezelf te voelen, door bij jezelf te rade te gaan en bewust contact te maken met jezelf en met jouw omgeving ben je wakker, alert en attent. Je maakt contact met ‘intuïtie” als raadgever voor jouw handelingen, met jouw innerlijk kompas of met jouw buikgevoel. Wanneer we deugden gaan normeren dan snijden we de ziel uit de hartsverbinding.

Kernkwaliteiten en zielskwaliteiten

Door deugden te (h)erkennen in spreektaal “worden normen verinnerlijkt” en “worden waarden concreter”. In een gesprek dat ik in juni 2012 had met Daniel Ofman stelt Daniel dat je met kernkwaliteiten wordt geboren. Deze krijg je. Een deugd kies je door te handelen. Dat is een fundamentele keuze. Beiden zijn zielskwaliteiten. Een deugd kan een kernkwaliteit zijn. Maar een kernkwaliteit kan niet altijd een deugd te zijn. Als een kernkwaliteit geen valkuil, uitdaging of allergie oproept dan is ze stevig verinnerlijkt. Je kunt haar dan opvatten als (jouw) waarde. Op waarden ben je aanspreekbaar: “Het is zo”. Mensen willen vanuit hun waarden scheppen: Je gaat handelen en dat doe je door deugden te kiezen en het juiste te doen. En zo versterken wij ons bewustzijn als mens.

De ontdekkingstocht gaat verder.

Er is de 31e veel helder geworden over het nut van deugden in projecten. Een topje van een ijsberg is aangeraakt. Er zal vast nog veel te ontdekken zijn en ook toe te passen. In het 7e hoofdstuk van het boek “Projectmanagement, nieuwe invalshoeken” geeft Mireille Wiegman aan dat ze gekozen heeft “om leefstijlen en kernwaarden als instrument in te zetten om de ziel van de wijk [Poptahof, Delft] te vatten en zo tastbaar, overdraagbaar en praktisch te maken”. Omdat kernkwaliteiten en deugden zielskwaliteiten zijn helpt de toepassing ervan om de ziel van een project, maar ook die van projectmedewerkers te raken. Vanuit die aanraking gaan we bezield te werk. Die werkwijze brengt onze projecten tot leven. Het spreken van een taal met deugden, kwaliteiten en waarden vormt een praktische uitdaging om de juiste houding te vinden en te kiezen. Vervolgens zullen we die houding inzetten, elkaar erop aanspreken en daarmee onszelf en projecten vitaliseren, tot leven brengen. Vitale projecten voegen waarde toe aan de wereld om ons heen. Zulke projecten verbinden mensen op hartsniveau. Daarmee leggen we een stevig fundament voor de duurzaamheid van projecten, de juiste balans tussen people – profit – planet.